ARDANUÇ ORMANLARI.
Aşağı ve Yukarı Irmaklar köylerinin yirminci yüzyılın son yarısındaki durumuna girmeden önce cumhuriyet devrinin ilk yıllarına 1950'li yıllara kadar Ardanuç ilçesinin genel olarak orman durumu hakkında biraz bilgi edinmenin daha faydalı olacağı kanaatindeyim.
İmparatorluk devrinden ve 1878-1918 yılları arasındaki kırk yıllık Rus yönetimi zamanından Türkiye Cumhuriyetine çok zengin bir orman varlığımızla girilmişti. (969) Kilometre karelik Ardanuç topraklarının çok geniş bir kısmı, tahminen yüzde otuz, yüzde kırkına yaklaşan bir bölümü büyük çam ve köknar ormanları ile kaplı bulunmakta idi. Yanlış bir orman politikası ve kifayetsiz, aciz bir orman koruma sisteminin getirdiği acı sonuçları olarak Osmanlı İmparatorluğundan bir hazine gibi intikal eden bu orman varlığımız maalesef Devlet tarafından bir "Mirasyedi" sorumsuzluğu ile yıllar yılı hep kesilmiş, yok edilmiş, ama yerine, tek bir fidan dahi dikilmemişti.
Mesela adını güçlü olmasından alan "Karanlık Meşe Ormanları" artık karanlık olmaktan çıkmış aydınlık, boş alanlar haline gelmişti. Gerçi 1960'lardan sonra orman yetiştirme işi ele alınmış ise de bu çok geç kalmış, kifayetsiz bir teşebbüstü. Şayet bu iş devlet ciddiyetine yakışır bir tarzda ve zamanında ele alınmış olsaydı bugün çıplak hale gelmiş olan orman sahaları şimdi elli-altmış yıllık zengin ormanlarla kaplı bulunacaktı. Böyle davranılmamış, devlet hep kes, bitir, yok et politikası uygulamıştı, tıpkı müstemlekeler gibi. Nitekim 1992 yılında Orman Bakanı Sayın Vefa Tanır "artık bundan sonra ormanlarımızı hep kesen, yok eden bir bakanlık olmayacağız" demek suretiyle yetmiş yıldan beri devletin ormanlarına reva gördüğü (yok etme) politikası devletin en yetkili ağzından resmen dile getiriliyordu.
Ardanuç'un bu muhteşem ormanlarının belli başlıları şunlar idi:
1. Karanlık Meşe ormanları
2. Üçsu ormanları
3. Karagözoğlu ormanı
4. Düdümet ormanı
5. Vashet ormanı
6. Anza ormanı
Bunların dışında bazı bölgelerde daha küçük ve genç ormanlar da vardır.
1. Gobihosa ormanı
2. Yolüstü- Conat ormanı
3. Kaleardı ve Abuşeker ormanları
4. Mağarabayırı ormanı
5. Aşağı ırmaklar-Conat ormanı
6. Bağlıca-Güdat ormanı
7. Kapuköy Killik ormanı
İki gurup halinde mevcut olan bu ormanlar Ardanuç Üçsu ve Karanlık Meşe Orman Bölge şeflikleri halinde idare edilmekte idi. Ardanuç'un, orman alanlarının içinde olan büyük bir köy çoğunluğu yakacak odun ve kerestelik ağaç ihtiyaçlarını bu ormanlardan temin ediyorlardı. Ormanlar çok güçlü ve ağaçları da çok büyük boyda oldukları için köylü ormandan iri, yaşlı ve arızalı olanlanlar dan bir veya ikisini keserek ihtiyacını karşılayabiliyor, bu da orman üzerinde zarar verici bir tesir icra etmiyordu. Halbuki aynı ihtiyacı karşılamak için küçük ormanlardan pek çok ağaç kesmek gerekiyordu.
Kuturları 50-60 cm, boyları 25-30 metreye varan dalsız-budaksız, kalem gibi düzgün olan çam, köknar ve az miktarda da ladinden oluşan bu güzel ormanlar bir zamanlar gerçekten bir tabiat şaheseri gibi idiler. Çocukluğumdan, 1920'li, hatta 1930'lu yıllardan hatırlıyorum Karanlık Meşe ormanlarına girdiğimiz zaman göğü göremez, korktuğumuz için de ormanların derinliklerine giremezdik. Ne yazık ki bu harika ormanlar devlet tarafından yıllar yılı hep kesilmiş, yerleri çıplak alanlar haline getirilmişti. Bu ormanlardan kesilen tomruklar açık arazilerde kurulan depolarda istif ediliyor ve buralardan da kamyonlarla taşına taşına bitirilemiyordu. Elli-altmış yıl önceleri Ardanuç, dolayısı ile tüm Artvin-Şavşat ve Borçka, orman yönünden çok çok zengin bir varlığa sahip iken artık şimdilerde böyle bir şeyden sözetmek mümkün değil.
Ormanların yok edilişi veya yok sayılacak bir hale getirilmiş olması yörenin iklimin de menfi yönde etkilemiş mevsimler arası muvazene, yağmur ve kar düzeni, ağaçların yaprak, çiçek, meyve ve bütün bitkilerdeki yeşillik dengeleri bozulmuştu. Bir zamanlar meyvelerin en güzel ve en nefisini veren ağaçlar şimdi doğru-dürüst yaprak bile açamamakta, meyveleri olgun hale gelmeden hastalanmakta, şekil bozukluklarına maruz kalmakta, sözüm ona olgunlaşanlar da gerçek tatlarına erişememektedirler.
Bir misal vermek gerekirse başta ceviz ağaçlarımız olmak üzere bazı ağaç çeşitlerinin yaprakları yaz ortalarında kurumakta, meyveleri kemale ermeden içleri kararmakta, çalık, felçli bir hale gelmektedir. Kim bilir belki de bu gidişle birkaç yıl sonra ceviz varlığımız da yok olacak, kökünden kuruyacaktır. Daha şimdiden 1990'lı yıllar boyunca çarşı ve pazarlarda satın almak için içleri siyahlaşmamış, bozuk olmayan birkaç kilo ceviz bulmak gerçekten imkansız hale geldi.
Bir insan ömrü içinde bu umut kırıcı gerçekleri görmek, yıl yıl yaşamak korkunç bir tabiat olayının ürpertici sonuçlarıdır. Bütün bunlara üzülmemek, kaygı duymamak ve gelecek için telaşa kapılmamak gerçekten mümkün değil.
Kaynak: Osman ÜNSAL : Artvin ve Çevresinde Yaylacılık ve Pancarcı Şenlikleri Kitabı.
(c) Bu yazının her türlü telif hakkı yazarın kendisine ve / veya temsilcilerine aittir. Kopyalanması ve izinsiz yayınlanması yasaktır
Etiket : Ardanuç, Ormanları,