EĞİTİM
Coğrafi Faktörlerin Eğitime Katkısı
Artvin İli çok engebeli coğrafi yapıya sahiptir. Tarıma elverişli arazi miktarı çok azdır. Bu nedenlerin yanında tüketim merkezlerine uzaklığından dolayı sanayi gelişme gösterememiştir. Sayılan u olumsuzluklardan dolayı yöre insanı çocuklarını okutmanın yollarını aramış, memuriyeti adeta bir kurtuluş olarak görmüştür. Bir dönemler memuriyetin önemli bir prestij unsuru görülmesi, il insanını okumaya özellikle de memurluğu tercih etmesine neden olan bir başka faktör olmuştur.
Memuriyet, uzun bir dönem Artvin insanı için bir prestij, bir geçim kaynağı olarak görülmüştür. Halende öyledir. Bu zorunlu sebeplerden dolayı ve de memuriyetin cazibesi yöre insanını okumaya itmiştir. Okuryazarlık oranı bu yüzden artmış, kültür seviyesi yükselmiştir.
Cumhuriyet döneminden önce Artvin İlinde eğitim hakkında yeterli bilgiye sahip değiliz. Özellikle Osmanlı Dönemi öncesi burada birçok devlet ve kavim yaşadığından eğitim politikaları hakkında net bilgiler yoktur.
Ancak 1877–78 Osmanlı-Rus harbinden sonra Kars, Ardahan ve Batum’u ellerine geçiren Ruslar birçok küçük medrese dışında Türk Rüştiye Mekteplerini kapatmışlardır. Rusların açtıkları okullara rağbet görmeyen Artvin halkı çocuklarını köylerdeki medreselerde okutmayı tercih etmişlerdir.
40 yıllık esaret döneminde yöre kültürüne hizmet eden iki medrese vardı. Bunlardan biri Ardanuç İskender Paşa, diğeri de Şavşat Satlel (Söğütlü) Medreseleridir. Birinci Dünya Savaşı yıllarında ise Artvin’de kaçakaçlık denilen bir göç dönemi vardı. Bu yüzden bu dönemde eğitimden söz etmek mümkün değildir.
Cumhuriyetin ilanından hemen sonra 1924 yılında İl yapılan Artvin’de milli eğitim alanındaki önemli faaliyetler de bu dönemde başlamıştır. Artvin merkez kasabasında tesis edilmiş olan o zamanki adıyla Köy Yatılı Mektebi ve Gündüz Erkek Mektebi, Cumhuriyet döneminin ilk eğitim kurumları olarak faaliyet göstermişlerdir. Cumhuriyetin ilk yıllarında başlayan bu eğitim hamlesi, ilk önceleri köy yerleşmelerinde yoğunlaşmıştır .
Artvin köy okullarının pek azında ikili öğretim yapılmaktadır. İkili öğretim kent okullarında yoğunlaşmıştır. 1970–71 öğretim yılında okul çağındaki nüfusun % 79’u ilköğretime devam etmekteydi.
Artvin ilinde öğretmen sayısı 1937–1943 arasında 123’ten 271’e çıkmıştır. Artvin’de dağınık nüfuslu köylere eğitim hizmetini götürebilmek için 1938’den itibaren eğitmenlerden yararlanılmıştır. 1950’lerden sonra eğitmen programlarına son verilmiştir. 1970’lerin başında eğitmen sayısı 30’a düşmüştür. 1970’lerin sonunda eğitim kadrosu hemen tümüyle kadrolu öğretmenlerden oluşmaktadır.
Artvin İli’ndeki ilkokullarda 1937’de yaklaşık 38 öğrenciye bir öğretmen düşüyordu. Bu oran giderek yükselmiştir. 1978–1979 öğretim yılında 20 öğrenciye bir öğretmen düşmektedir. Kentlerde ise öğretmen başına düşen öğrenci sayısı köylere göre bir miktar daha yüksektir. 1960’lardan sonra kentleşmeye bağlı olarak kent öğretmenleri lehine giderek yükselmiştir. 1978–79 öğretim yılında toplam 1,527 öğretmenden 267’si kentte hizmet görmektedir.
Ortaokullar
Artvin’de 1940’ların ortalarına kadar bir ortaokul hizmet vermiştir. 1977–78 öğretim yıllarında ortaokul sayısı 35’e yükselmiştir. Öğrenci sayısı da buna nispet artış göstermiştir. Bu dönemde Artvin ortaokullarında 32 öğrenciye bir öğretmen düşmekteydi.
Liseler
Artvin’de ortaokuldan diploma alan öğrencilerin yarısı liseye devam etmekteydi. 1950’lerde İl’de tek bir lise vardı. Lise sayısı 1977–78 öğretim yılında 7’ye ulaşmıştır. Öğrenci sayılarında da artışlar olmuştur. Öğretmen sayılarındaki artış, öğrenci artışını biraz geriden izlemiştir .
Yatılı İlköğretim Bölge Okulları
İl ve İlçe merkezleri dışındaki birçok merkezi köylerdeki okullar göçlerden dolayı, öğrenci yetersizliğinden kapanma noktasına gelmişti. Öğrenci sayısı azalan birçok okul
yatılı bölge okullarına yerleştirilmek suretiyle, tabiat şartlarının olumsuz baskısının azaltılması sağlanmıştır. İl bünyesinde 4 yatılı bölge okulu eğitim ve öğretim görmektedir. 1997–98 öğretim yılı rakamlarına göre 4 YİBO’da 1022 erkek, 510 kız olmak üzere 1532 öğrenci ve 67 öğretmen mevcuttur.
Mesleki Ve Teknik Eğitim Okulları
Artvin İlinde 1940–1965 yıları arasındaki 25 yıllık periyotta kız sanat enstitüsü il öğretmen okulu kız akşam sanat okulu eğitim öğretim vermiştir. Bugün ise kız meslek lisesi Anadolu Kız Meslek Lisesi, teknik lise ve endüstri meslek lisesi, çok programlı lise, ticaret meslek lisesi adı altında 20 meslek ve teknik öğretim kurumu bulunmaktadır. Öğrenciler daha çok Artvin ve civar illerden Erzurum’un Oltu, Kars ilinin Ardahan, Göle ve Pasof ilçelerinden gelmekteydi.
Anadolu Liseleri
1991–1992 öğretim yılında Artvin’de Anadolu Öğretmen Lisesi açılmıştır. 1995-1996’da Anadolu İmam Hatip Lisesi, 1998–1999 öğretim yılında da Anadolu Kız Meslek Lisesi açılmıştır. Bunlara 1989–1990 yılında ilk açılan Anadolu Lisesini de eklersek toplam Artvin’deki Anadolu Lisesi sayısı 4 olmuştur .
Kaynaklar:
Ali Gündüz, a.g.e. s. 97–125.
Ali Gündüz, a.g.e. s. 133–137.
Hazırlayan: Sevilay Yıldız.
www.biceliyiz.com
Etiket : Artvinde, Eğitim,